TURKOVAC aşısını geliştiren Prof. Dr. Aykut Özdarendeli, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) hastalığına karşı daha düzgün sonuç veren ve üretimi cansız virüs yahut bakteri aşılarına (inaktif) kıyasla daha kolay olan yeni aşı için klinik öncesi çalışmalara başladıklarını söyledi.
Erciyes Üniversitesi Aşı Araştırma ve Geliştirme Uygulama ve Araştırma Merkezi (ERAGEM) Müdürü Aykut Özdarendeli, 2002’de birinci defa bir hastaya KKKA teşhisi konulduğunu, ilkbahar, yaz aylarında bilhassa “Kelkit Vadisi” denilen bölgedeki kentlerde kene tutunması sonucu ortaya çıkan hastalığın çok sayıda kentte yayıldığını anlattı.
KKKA hadiselerinin en çok görüldüğü ülkenin Türkiye olduğuna dikkati çeken Özdarendeli, olay görülmeyen ülkelerde de aşı araştırma çalışmaları yapıldığını aktardı.
Türkiye’nin KKKA hastalığına deva bulması gerektiğini vurgulayan Özdarendeli, şöyle konuştu:
“2006’dan bu yana KKKA hastalığıyla ilgili çalışmalar yapıyoruz. Sona hakikat yaklaşıyoruz, uygun şeyler olacak diye düşünüyorum. 2023 Mayıs sonu prestijiyle çalışmalara başladık. 3 seneye yakın orta vermiştik. Bir TÜBİTAK projesi bitirmiştik, 1003 projesi ve onun devamı biçiminde de TÜSEB (Türkiye Sıhhat Enstitüleri Başkanlığı) projemiz çıktı, mayıstan itibaren yürürlüğe girdi proje. TURKOVAC’tan ötürü orta verdiğimiz çalışmalara başladık.
Rekombinant (virüs DNA’sı tekrar düzenlenmiş) bir aşı üzerine çalışıyoruz şu anda. Preklinik (klinik öncesi) çalışmalar muhakkak bir noktaya geldi. Tıpkı vakitte TÜSEB’in desteklediği ve özel bölümle birlikte TURKOVAC’ı muvaffakiyetle üreten Dollvet ile işbirliğimiz var. Bu noktada da projenin sonuna geldiğimizde preklinik çalışmaların çabucak hemen hepsi tamamlanmış olacak. Âlâ sonuçlar elde edildiği takdirde de Faz-1 çalışmalarına geçmeyi umut ediyoruz.”
KLİNİK ÖNCESİ SONUÇLAR DAHA İYİ
KKKA hastalığıyla uğraşta farklı bir aşı platformuna yöneldiklerini belirten Prof. Dr. Özdarendeli, şunları kaydetti:
“İnaktif aşı üretilmesine yönelik çalışmada Faz-1 noktasına gelmiştik lakin artık rekombinant bir aşı platformumuz var. Bunun klinik öncesi datalarında inaktif aşıdan daha yüksek, daha yeterli sonuçlar alındı. Bu noktada rekombinant aşıya yönelmeye karar verdik zira bilgiler çok daha hoş. Başkası de pek hoştu fakat buradaki datalar daha hoş, üretimi daha kolay.”
COVİD-19 VARYANTLARINA KARŞI ÇALIŞMALAR SÜRÜYOR
Özdarendeli, Covid-19’a karşı geliştirilen TURKOVAC ile ilgili çalışmaları tamamladıklarını, çok hoş sonuçlar alındığını, yıllar sonra Türkiye’de birinci beşeri aşı üretiminin gerçekleştirildiğini hatırlatarak, paydaşlara teşekkür etti.
Aşı merkezi olarak Covid-19’un varyantlarına karşı araştırmalarının sürdüğünü anlatan Özdarendeli, “Covid ile ilgili SARS-CoV-2 virüsüyle ilgili çalışmalarımız devam ediyor. Tahminen aşı bazında değil lakin araştırma bazında devam ettiğimiz çalışmalar var. Omicron varyantları şimdiki şu anda. Bu varyantlara karşı izolasyonlarımız var, birtakım varyantlara karşı aktiflik çalışmalarımız devam ediyor” sözlerini kulandı.
