Global Yakıt İktisadı Teşebbüsü tarafından hazırlanan rapor elektrikli arabaların çoğalması karbon emisyonlarının ne kadar düştüğünü ortaya koydu. Beklentinin altında kalan düşüşün nedenleri irdelendi. SUV’lar bu düşüşü sınırlayan en büyük etken oldu.
Küresel Yakıt İktisadı Teşebbüsü’nün (GFEI) raporuna nazaran, elektrikli araçlardaki artış nedeniyle arabalardan kaynaklanan karbon emisyonları son 10 yılda yüzde 30’dan fazla düşebilirdi. Fakat düşmedi ve bunun nedeni ise büyük arabalara olan global iştah.
Rapora nazaran, 2010’dan 2022’ye kadar araçlar birebir boyutta kalsaydı ve şişirilmiş SUV trendi hiç yaşanmasaydı, karbon emisyonları yüzde 30’dan fazla azaltılabilirdi. Bunun yerine, otomotiv emisyonları yalnızca yüzde 4,2 oranında düşerek elektrikli araçların tüm uygun yararlarını geri aldı.
SUV’LARDA BÜYÜK KÂR VAR!
SUV’lar yeni araba pazarının %51’ini temsil ediyor ve ortalama hafif hizmet araç yükü 1,5 tonun üzerine çıkarak tüm vakitlerin en yüksek düzeyine ulaştı. SUV’ların boyutları giderek büyüyor. Ayrıyeten, araba üreticileri premium fiyatlarla satılan lakin oransal olarak daha düşük üretim maliyetine sahip SUV’lardan büyük bir kâr elde ediyor, bu nedenle bunları tüketicilere pazarlamaya hevesliler.
2022’de global yeni araba satışlarının yüzde 15’ini temsil eden elektrikli araçlar, birebir arayı kat etmek için içten yanmalı motorlu araçlara nazaran üç ila altı kat daha az güç kullanıyor. Çin ve Avrupa da dahil olmak üzere elektrikli araç dalında güçlü büyüme gösteren pazarlar, yüzde 6’ya yakın yıllık güç verimliliği iyileştirmeleri ile en büyük artışı kaydetti. Elektrikli araçların pazarda daha az yer aldığı Kuzey Amerika’da ise yıllık düzgünleşme oranı yüzde 1,6 olarak kaydedildi.
‘DAHA BÜYÜK DAHA YETERLİ DEĞİLDİR’
Otomobil ve TOplum (FIA) Vakfı’nın yönetici yardımcısı Sheila Watson, “Büyüyen araç boyutu, iklimden yol güvenliğine kadar sürdürülebilir hareketliliğin birçok tarafını tehdit eden büyük bir sorundur” tabirlerini kullandı ve akabinde şöyle devam etti:
“Bu rapor, GFEI’nin 2030 yılına kadar arabaların yakıt verimliliğini iki katına çıkarma maksadına ulaşmak istiyorsak bu mega araçlardan uzaklaşmamız gerektiğini gösteriyor. Araç boyutu değerlidir ve bu durumda daha büyük muhakkak daha âlâ değildir.”
Buna büyük, ağır elektrikli SUV’lar da dahil. Sıfır egzoz emisyonuna sahip olmalarına karşın birebir vakitte muazzam batarya ve güce muhtaçlıkları var. Davis Kaliforniya Üniversitesi Ulaştırma Çalışmaları Enstitüsü kurucu yöneticisi Dan Sperling bahis üzerine şu açıklamayı yaptı:
“Daha büyük ve daha ağır araçlara yönelik eğilimi bilakis çevirmek, daha sürdürülebilir bir mobiliteye ulaşmanın anahtarıdır. Bu, elektrikli araç pazarını daha eşitlikçi ve kapsayıcı hale getirmek ve kritik minerallere ve daha fazla elektriğe olan muhtaçlığı azaltmak için elektrikli mobilite için de geçerlidir.”
Bu durumu bilakis çevirmek için rapor, hükümetlere SUV trendini aksine çevirmek ve daha küçük elektrikli araçlara geçişi hızlandırmaya yardımcı olmak için araç boyutuna sınırlamalar getirmeleri davetinde bulunuyor. Ayrıyeten raporun müellifleri, şirket araçları, taksiler, devlet filoları ve seyahat ve otomobil paylaşım hizmetleri üzere çok kullanılan araçlar için daha sıkı etraf ve güvenlik düzenlemeleri öneriyor.
Ayrıca yenilenebilir güç kaynaklarına daha fazla yatırım yapılmasını, karbon fiyatlandırmasının uygulanmasıyla fosil yakıt sübvansiyonlarının aksine çevrilmesini, minimum elektrikli araç şarj dağıtımına ait düzenlemeleri ve elektrikli araçlara uygun fiyatlı erişimi kolaylaştırmak için tasarlanmış finansal araçları talep ediyorlar.
Türkiye’de de son devirde büyük SUV’ler talep paralel formda artıyor. Geçene yıl elektrikli araba satışlarında liderliği BMW iX’in aldığı ortaya çıktı. Ayrıyeten bu yıl pazara gidern Chery Tiggo 8 Pro ve Tiggo 7 Pro da büyük satış sayılarına ulaştı.
