Türk savunma sanayii savaş gemisi üretiminde dümeni bu kere farklı bir ülkeye kırılabilir. Her ne kadar resmen açıklanmasa da Malezya’dan gelen “Savaş gemilerini Türkiye’den temin edeceğiz” cümlesi çok pahalı.
Yerli ve ulusal savunma sanayiinde çoğunlukla uçar ögeler daha çok göz önünde olsa da aslında Türkiye denizcilik alanında da son derece kıymetli işlere imza atıyor ve bunları uzun yıllardır yapabiliyor.
Bugün geldiğimiz noktada ise geçmişten bu yana gelen deneyimlerin yalnızca askeri tersanelerde beden bulduğu bir üretim maharetinden çok sivil tersaneleri de kapsayan dev bir ekosistemden bahsetmek mümkün.
Türk tersaneleri dümeni Malezya’ya kırıyor
Ankara, bu ekosistemin meyvelerinden birini daha alacağa benziyor… Geçtiğimiz günlerde Malezya Savunma Bakanı Mohammad Hassan, bakanlığın faaliyetleri hakkında bilgi verirken LMS Batch 2 ihalesi kapsamında Türkiye’den gemi tedarik edileceğini de açıkladı.
Söz konusu ihaleye Türkiye’den üç farklı şirketin katıldığı biliniyor. Lakin Malezya tarafı da Türkiye de ihaleyi kimin kazandığını ve kaç adet gemi tedarik edileceğini açıklamadı. Bu noktada bir parantez açalım ve Malezya’ya savaş gemisi üretimi noktasında resmi imzaların da şimdi atılmadığı bilgisini paylaşalım.
Türkiye bir müddettir denizcilik alanında attığı adımlarla kendi donanması için çok pahalı platformlar üretiyor. Birebir vakitte diğer ülkelere son derece yüksek teknoloji gerektiren savaş gemilerini eş vakitli üretebileceğini de dünyaya gösteriyor.
Mevcut tabloda Afrika’dan Orta Doğu’ya Avrupa’dan Asya’ya kadar çok geniş bir coğrafyaya savaş gemisi üretebilen bir noktaya gelinmesi Ankara’nın siyasi nüfuz denklemini de direkt etkiliyor.
Çünkü savunma sanayiindeki iş birlikleri uzun soluklu olmalarıyla biliniyor. Örneğin, Türkiye’nin diğer bir ülkeye savaş gemisi satması o ülkeyle yaklaşık 30 yıl boyunca bu bağlantının bir biçimde devam etmesini de beraberinde getiriyor.
Türk gemiciliği altın dönemini yaşıyor
Malezya’dan gelen haber kendi içinde çok manalı olmakla birlikte aslında fotoğrafın bütünü açısından da değerli emareler barındırıyor. Her şeyden evvel bugün geldiğimiz noktada Türkiye tersanecilik manasında ‘şampiyonlar ligi’ olarak kabul edilebilecek yerde anılıyor.
Halihazırda hem kendine hem de Ukrayna, Pakistan, Nijerya gibi ülkelere savaş gemisi üreten Türkiye, aslında bu kabiliyetiyle iki çok bedelli alanda gözleri üzerine çekiyor.
Bunlardan birincisi, üretilen savaş gemilerinin yerli ve ulusal savunma sanayiine müspet tesiri. TCG Anadolu, TCG İstanbul, TCG Ufuk, TCG Kınalıada üzere her biri kendi alanında son derece gelişmiş platformları üretebilmek ve bunları çok yüksek oranda yerli/milli imkanlarla donatabilmek başlı başına büyük bir iş.
Bu gemiler üretilirken art planda platformların idare sistemlerinden üzerine konulacak radarına ve atabileceği füzelere kadar epeyce geniş bir alanda da faaliyetler devam ediyor. Haliyle geminin üretimi ve üzerindeki donatılar ülkenin ulusal savunma sanayiine paradan çok daha pahalı bir bilgi birikimi sağlıyor.
Sadece bunlar da değil… Gemi donatılırken tercih edilen yerli/milli sistem de oluyor ve bu sayede ekosistemdeki çok sayıda şirket yüksek ve uzun ömürlü bir gelir kalemi edinmiş oluyor.
Yabancı ülkelere gemi yapabilmek çok değerli bir iş
Bahsettiğimiz ikili sürecin öteki ayağında ise yabancı ülkelere savaş gemisi yapabilme mahareti var… Bu noktada akla haliyle ihracat geliyor. Türk tersaneleri gerek askeri gerek sivil fark etmeksizin son yıllarda çok pahalı ihracat sayılarına ulaşıyor.
Ancak böylesine yüksek teknoloji gerektiren bir alana salt maddi kar olarak bakmak birtakım çok kritik noktaları gözden kaçırmak manasına geliyor. Pas geçilmemesi gereken bahislerin başında deneyim ve gelişimi saymak pek mümkün. Yurt dışına ürettiğiniz her savaş gemisi ülke içinde ‘know-how’ en kolay haliyle ‘bir şeyin nasıl yapılabildiğini bilme’ maharetinizi de en üst noktaya taşıyor.
Ayrıca savaş gemileri çok büyük sistemler. Tersaneler bu çok farklı sistemleri birleştiren merkezler olarak öne çıkıyor. Yani bir savaş gemisi yalnızca bir tersaneye gelir sağlayan iş olmanın çok daha ötesinde manalar da taşıyor. Onlarca farklı kuruma iş ve AR-GE yapmasını sağlayan bir gelir modeli oluşuyor. Türkiye ne kadar çok üretirse bu alanda o kadar çok öğreniyor ve haliyle imza attığı işleri güzelleştiriyor.
Sürdürülebilir bir yapı ortaya konuluyor
Sadece bunlar da değil… Türkiye, çok bedelli bir iş daha yapıyor ve savaş gemisi almak isteyen ülkeleri mümkün olduğunca kendi tercihlerini yapma noktasında hür bırakıyor.
Bu noktada bir parantez açalım ve dünyada bu alandaki ülkelerin satış yaparken geminin idare sisteminden tutun da atabileceği füzeler ve barındıracağı radarlara/sensörlere kadar kimi dayatmalarda bulunduğunu hatırlatalım. Türkiye ise çok esnek kurallarda çalışabiliyor ve böylelikle savaş gemisinin pek çok noktasında son kararı karşı tarafa bırakıyor.
Dünyanın giderek artan ‘her şeye erişilebilir’ yapısı farklı bir gerçekliği de beraberinde getiriyor. Büyük sanayilerin hiçbiri yalnızca kendi ülkesinin gereksinimlerini gidererek sürdürülebilir olamıyor. Türk gemicilik dalı, yurt dışına yaptığı satışlarla aslında kendi sürdürülebilir yapısının da kilometre taşlarını döşüyor.
Öte yandan savaş gemisi inşa eden tersane tüm dünyada en üst kalitede iş yapan firma olarak kabul ediliyor. Türkiye, Cumhuriyet’in 100. yılında yalnızca savaş gemileri için değil pek çok farklı deniz aracının üretimi için de öne çıkıyor. Ukrayna, Nijerya, Türkmenistan, Pakistan ve tahminen de yakın gelecekte Malezya üzere ülkeler için üretilecek savaş gemileriyle Türkiye, bu alanda isminden sıkça bahsettirmeye devam edecek üzere duruyor.
