Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, seçim sonrası TL varlıklara talebin önemli halde artacağını söyledi. “Kurda bizim bir düzey gayemiz yok” diyen Bakan Şimşek, “Ben kesin faiz oranına ait yorum yapmam” tabirlerini kullandı.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Bloomberg’e verdiği söyleşide kur muhafazalı mevduat sisteminde vergi istisnasının önümüzdeki yıl tekrar değerlendirileceğini söyledi.
Bloomberg’e konuşan Şimşek, sistemden çıkış konusunda önemli bir ilerleme sağlandığını söylerken, Kur Muhafazalı Mevduat’ta (KKM) vergi istisnasının kıymetli bir teşvik olduğunu belirterek bu mevzudaki planları şu sözlerle tabir etti:
“Bence para siyasetindeki bu olağanlaşma ile birlikte rastgele bir teşvike gereksinim olmadan KKM’den çıkış tamamlanacaktır. KKM’nin getirdiği en büyük teşvik vergi istisnasıdır. O mevzuda da önümüzdeki sene bir kıymetlendirme yapacağız”
“Ben son faiz oranına ait yorum yapmam” diyen Mehmet Şimşek, kurda bir amaçlarının olmadığını belirtti.
Bakan Şimşek, seçim sonrası Türkiye’nin varlıklarına talebin önemli formda artacağını kelamlarına ekledi.
Bakan Şimşek, memleketler arası temaslarla ilgili şu bilgileri aktardı:
Bileşik Arap Emirlikleri ile çok uygun bir diyaloğumuz var. Bütün bölgeyle siyasi bağlarımız çok güzel. BAE ile olan, yaz boyunca devam eden ve sonuçta da bir programla sonuçlanan diyaloğumuz özünde Türkiye’nin önceliklerini baz alıyor. Birinci en büyük kalem yeşil dönüşüm. BAE ile Güç Bakanlığımız potansiyel olarak önümüzdeki yıllarda 27 milyar dolarlık bir yatırıma hazır olduklarını söylediler. Bu ne vakit somut bir gidişe dönüşür? Siz de biliyorsunuz, bu yatırım işi biraz kısa soluklu bir iş değil.
İkincisi dijital dönüşüm… Bu da bizim öncelikli bahislerden bir tanesi. Türkiye’de büyük ölçekli data merkezi yok. Bu alanda bir ilgileri var. 5 ile 7 milyar dolar ortası bir sayıdan bahsediyorsunuz. Üçüncü olarak biz doğal zelzelenin finansmanını önceliklendirdik. Orada da 8,5 milyar dolarlık bir alan açıldı bize. Son olarak da ihracatın finansmanı için 3 milyar dolarlık bir alan açıldı.
Depremin finansmanını biz kısmen dışarıdan özel tertip tahvil ihracı ile düşünüyoruz. Vade olarak muhtemelen 10 yıl civarında olur. Yani uzun vadeli olur. Fiyatlama, olağan piyasa fiyatlaması çerçevesinde olur. Büyük ihtimalle, şayet muhtaçlık hasıl olursa trançlar halinde olur. Yani çabucak esasen harcama durumu yok. Hasebiyle istersek bu yılın sonundan evvel o imkandan kısmen yararlanırız.
Bizim birincil önceliğimiz, Türkiye’de makro finansal istikrar, bilhassa de fiyat istikrarı boyutuyla başarıyı sağlamak ve böylelikle Türkiye’nin uzun vadeli büyüme potansiyelini ve performansını yükseltmek. Yani kalıcı refah için biz fiyat istikrarını önceliklendirdik. Yatırımcılar bunu ben inanıyorum ki görüyorlar. Önümüzdeki periyotta de bu gördükleri üzerine de hareket etmeye başlayacaklar. Bizim yatırımcılarla çok âlâ bir diyaloğumuz var.
Bu, fon akışına dönüşüyor mu? Nereden baktığınıza bağlı. Birincisi, yılın birinci beş ayına bakın. Portföy girişleri manasında eksi 2,9 milyar dolardı. Haziran-eylül periyoduna bakın, 4,9 milyar dolarlık bir giriş var. İkincisi özel dal ve kamunun memleketler arası piyasalardan finansmana erişiminde önemli bir artış var. Türkiye’nin tahvil endeksi spreadine baktığınız vakit, gelişmekte olan ülkelere nazaran mayıs sonrası çok güçlü bir performans var.
Türkiye’nin CDS’leri… Geçen sene 900’e çıkmasından bahsetmiyorum, bu yılın değerli bir kısmında 600’e yakın, bir orta 700’leri bulmuş, 700’ün üzerine çıkmış. Şu anda 330’lar civarı. İlgi olmasa bu çerçevede bir fiyatlama olmaz.
Kur oynaklığı… Şu anda gelişmekte olan ülkelerin oynaklığının en düşük bandına yakınız.
Rezerv birikimi… Mayıs’ta 98,5 milyar dolardı, 36 milyar dolar civarında brüt rezervde artış var. 2014’ten beri en yüksek rezerv düzeyine ulaştık. Diyebilirsiniz ki, swaplar şöyle bu türlü… Lokal bankalarla olan swap onların gereksinimine binaen yapılıyor. Zira Döviz kredisi talebi sonlu lakin TL kredi talebi duruyor. Yani benim için kıymetli olan, yurt dışı swaplardan ari rezerv o da müspet hem de güçlü müspet.
Ben inanıyorum ki önümüzdeki aylarda bilhassa de mahallî seçimler sonrasında Türkiye’nin varlıklarına talep çok önemli bir formda artacak. Yani Türkiye’ye fon akışı önemli bir formda artacak.
Ben son faiz oranına ait yorum yapmam. Zira Merkez Bankası’nın uhdesinde olan bir bahis. Burada biz daima kurala dayalı gideceğimizi söyledik. Para siyasetinde da sonuçta enflasyonun çıpalanması lazım, kural bu. Onun nasıl yapılacağı bilinen bir şey.
Cumhurbaşkanımızın tespiti hakikat. Bizim üzere dezenflasyon programı uygulayan ülkelerde, dezenflasyonda muvaffakiyet genelde kurda gerçek değerlemeyi beraberinde getirebiliyor. Sayın Cumhurbaşkanımızın dediği bu. Ben, prensip olarak kur hususlarında düzeye ait çok yorum yapmam. Zira bizim bir düzey amacımız yok ve Türkiye şu anda dalgalı bir kur rejimine sahip. Burada lira kıymetli mi, değil mi tartışmasına da prensip olarak girmek istemiyorum. Lakin şu bir gerçek; bu sene cari açığa altın hariç bakarsanız, ulusal gelirin yüzde 1.4’üne denk geliyor. Münasebetiyle sürdürülebilir bir cari açık, yani dış borcun ulusal gelire oranını artırmayan bir cari açık, şu anda sağlanmış durumda. Analistler tartışmaları şayet temel göstergeler üzerinden yapacaksa, bu hususu da kaçırmamaları lazım.
Şimdi döviz piyasasında göreli bir olağanlaşma var. Kurdaki oynaklık, gelişmekte olan ülkelerdeki oynaklık bandının alt düzeyinde. Enflasyonun hala yüksek olduğu bir ülkede esasen nominal bir istikrar kelam konusu olmaz. Artık kurda nominal istikrar öngörümüzün bir kesimi değildir. Gerçek kurda istikrar, evet. Ancak bu cins programlar gerçek kurda değerlenmeye yol açıyor mu? Evet. Biz başından beri şunu söyledik; rezerv birikimine gideriz lakin piyasa şartları el verdiği ölçüde dedik. Münasebetiyle biz rezerv birikimini yaptık.
Sadece kur korumalıdan dönüşlerde Merkez Bankamız döviz talebini karşıladı. Onun ötesinde şu an itibariyle bir müdahalemiz kelam konusu değil, olmayacak.
Kur korumalıya gelince… Kur korumalıdan çıkış sürecimiz fiilen başlamış durumda ve çok önemli bir ilerleme sağladık. Bence para siyasetindeki bu olağanlaşma ile birlikte rastgele bir teşvike muhtaçlık olmadan KKM’den çıkış tamamlanacaktır. KKM’nin getirdiği en büyük teşvik vergi istisnasıdır. O bahiste da önümüzdeki sene bir kıymetlendirme yapacağız. Rezerv birikimi bu biçimde devam ederse natürel ki sürecin hızlandırılmasına ait bir kıymetlendirme olabilir.
Var fakat herhalde daha çok olmasını bekliyorsunuz.. Yoksa giriş var. Yatırımcı ilgisi de var. Bir de şöyle bakmak lazım, biz daima yabancı yatırımcı diye olaya yaklaşmıyoruz. Bizim için değerli olan yatırımcılar. Türk vatandaşlarının, vatandaşlarımızın portföy tercihlerinde çok bariz programa inanç istikametinde bir değişiklik var. Yoksa bu kadar rezerv birikimi olmaz. Ben neden gelecek sene hızlanır diyorum; şu anda uyguladığımız siyasetin sonuçlarının görülmesi vakit alıyor. Para siyaseti gecikmeyle çalışıyor.
Yani şu anda program çalışıyor, sonuçlarını görüyoruz. Lakin bilhassa dezenflasyon manasında bakıyorsanız yıllık enflasyon manasında bakıyorsanız önümüzdeki yılın ikinci yarısında bu çok bariz olarak ortaya çıkacak. Bu yalnızca baz tesirinden kaynaklanmayacak, bugün alınan siyaset kararlarının gecikmeli tesirleri o vakit tezahür edecek.
Biz gittiğimiz hiçbir yerden para istemedik. Bunu açık konuşayım. Hatta birçok yerde biz “biz sizden para istemiyoruz” dedik. Biz paydaşlığımız geliştirmek istiyoruz. Bakın piyasa üzerinden Türkiye fonlanıyor şu anda. Türkiye’nin vadesine 12 aydan az kalmış yani kısa vadeli borcu neydi? Yaklaşık olarak 210 milyar dolar. Pekala 6-7 aydır biz bunu yönetmiyor muyuz? Bunu yönetirken rezerv artıyor mu? Bakın cari açık var, önemli bir kısa vadeli borç var. Demek ki biz başarılıyız, para girişi var. Onun için biz olaya o denli bakmıyoruz. BAE dedi ki biz 51 milyar dolarlık bir programa çıkacağız. Biz de çok teşekkür ederiz dedik.
Bizim birincil önceliğimiz getiri eğrisi inşa etmek, orada başarılı olduk. Yani bu yoksa swap piyasası fonksiyonel olsa da olmasa da çok değerli olmaz. Değerli olan, kredibilitesi olan sağlam bir para siyaseti ve bunun bir yansıması olarak getiri eğrisi inşası, yani köprü inşası, bunu yaptık. Swap konusunu önümüzdeki devir değerlendireceğiz. Doğrusu gerek rezerv, gerek cari açık, gerekse dezenflasyon bunlara bir bütün olarak bakıyoruz. Bu mevzularda elimiz rahatladıkça birtakım kısıtlayıcı ögeleri peyderpey kaldıracağız. Fakat size bu mevzuda bir tarih vermek, yönlendirmek istemiyorum.
Bizim programın özü şu: Gerçek siyasetler, beraberinde yatırımcı inancı, onunla birlikte makro finansal istikrar kur dahil olmak üzere dezenflasyon ve bu döngünün güçlenerek devam etmesi. Program bu biçimde çalışacak. Kısa vadede biz nakdî sıkılaşmanın büyümeyi bir ölçü aşağı çekeceğini OVP’de öngördük. Kısa vadede iç talebin yumuşayacağını, yavaşlayacağını programın en başından beri söylüyoruz.
Ancak fon akışındaki hızlanma ile birlikte bu yavaşlamanın sonlu olacağını düşünüyoruz. İkinci olarak orta ve uzun vadede fiyat istikrarını sağlamış, yani enflasyonu tek haneye düşürmüş ülkenin büyüme potansiyeli çok daha üstlerde oluyor. Hasebiyle biz bunu bir çelişki olarak görmüyoruz.
Kısa vadede olağan ki iktisatta tekrar dengelenme gereksinimi bariz. Bu yine dengelenme, iç talebin sınırlanmasını içeriyor. Zati iç talebi denetim etmeden cari açığı aşağılara çekmek, enflasyonu önemli bir biçimde aşağı çekip orada tutmak pek muhtemel değil. O nedenle büyümeye ait olağan ki biz aşağı istikametli riskleri gördük, yansıttık. Bunun ötesinde bir şey olur mu, bakacağız.
Ama şunun altını net bir biçimde çizmek istiyorum. Önümüzdeki devirde ihracatı artırmak birincil önceliğimiz. Eximbank’ın sermayesini yüzde 49 artırdık, daha da artıracağız. İhracatın finansman imkanlarını daha da artıracağız. Bankalara toplumsal kredi notu üzerinden imkanlarının yatırıma ve ihracata yönlendirilmesi sağlanacak.
Makul düzey orta vadede tek hanedir. İdeali düşük tek hanedir bizim için. Yani global normların dışında bize uygun bir standart yok. Sonuçta bunu bir kademeli bir enflasyon programı öngördüğümüz için gerçekçi bir düzlemde bakacak olursak, gelecek sene Merkez Bankası’nın iddiası biliyorsunuz yüzde 36 düzeyinde. Sürdürülebilir, yüksek büyüme için dezenflasyon bir ön şarttır, bir karşı rüzgar değil. Dezenflasyon gerçek manada sürdürülebilir yüksek büyümeyi beraberinde getirecek, onun için bu hususta telaşlı değilim. 2025 sonunda da yüzde 14, 2026 sonunda da tek hane. Lakin bizim ülkü olarak varmak istediğimiz eşik mutlaka düşük tek hane. 2010’lu yıllarda bunun eşiğinden döndük. Bu kere bunu başarmak istiyoruz.
Enflasyon muhasebesi uygulanmasına yönelik gündem, biz taslak bütçeyi hazırladıktan sonra ortaya çıktı ve bütçe süreci parlamentoda devam ediyor. O bütçe, o varsayımla yapılmamıştı. Münasebetiyle bizim bankalara, bilhassa finans kuruluşlarına, enflasyon muhasebesini 2024’te uygulamaya koymamız halinde bütçede daha evvel öngörülmemiş ek büyük bir açık çıkıyor ortaya.
O nedenle ben Plan Bütçe Komisyonu’nda dürüst davrandım. Bana sordular, ben ‘Reel dalın tesiri sonlu, ancak finans dalı tesiri önemli olur’ dedim. O nedenle büyük bir ihtimalle, yani 2024’te biz natürel ki enflasyon muhasebesine geçeceğiz. Bankalar isterlerse, finans kuruluşları isterlerse enflasyon muhasebesine nazaran bilançolarını hazırlarlar. Ancak vergileme açısından 2024’te uygulama yapmayacağız.
Kesinlikle gerçek değil. Ben daima şunu söyledim; birinci yaptığım işlerden bir tanesi BDDK’ya bir hassaslık tahlili yaptırmak oldu. Bugün itibariyle şunun altını net olarak çizmek istiyorum; şu anda bankacılık sisteminde sermaye yeterlilik oranı yüzde 18,5. Yasal gereklilik yüzde 8. Biz uzun bir müddettir klâsik olarak yüzde 12 altına müsaade vermiyoruz. Şu anda bankacılık bölümünün sermayesi güçlü. Bana kamuyla ilgili soru sormuşlarsa, kamuda da sermaye yeterliliğinde sorun yok. Ben “ihtiyaç olursa devlet arkasındadır” demişimdir. Esasen bunlar bizim kamu bankaları, bunu demeyeceğim de ne diyeceğim… Şu an için kamuda da gereksinim yok. yüzde 12’nin altında altında rastgele bir banka bu çerçevede yok.
Kendisi geçen bir MKYK’da, yani sonradan da basına yansıdı; gelen bir talep üzerine ‘Ben Maliye Bakanımın işine karışmıyorum’ dedi. O kadar güveniyor. Onun için biz bu programı uygulamakta kararlıyız. Natürel ki kolay değil. Lakin kararlıyız ve sonuç alacağız. Türkiye’de şu anda makro finansal istikrara ait riskler azaldı. Bunu piyasalar söylüyor. Pekala enflasyon düşer mi? Katiyetle düşer.
