Rusya'dan ABD'nin ASA iddialarına yanıt

Rusya Dışişleri Bakanlığı’nın internet sitesinden yapılan yazılı açıklamada, ABD'nin ASA'ya ilişkin ileri sürdüğü iddialara yanıt verildi. Açıklamada, yanıtın fotoğrafı olmadığı, ama hayal ürünlerine değil gerçeklere dayandığı kaydedildi.

Gürcistan sınırı

Gürcistan topraklarının, ASA’nın Rus misyonu ve Rusya’nın yer aldığı global misyonlar için kapalı olduğu hatırlatılan açıklamada, Gürcistan’ın Rus misyonuna topraklar üstünde uçmasına engel olarak ASA’yı ihlal ettiği, ancak bu durumun ABD ve Rusya’yı suçlayan diğer ülkeleri rahatsız etmediğine dikkat çekti.

Buna rağmen, anlaşmanın sürmesi amacı ile tek taraflı olarak 2018’de güney sınırları boyunca 10 km'lik bölgeler de uçuşlara izin verdiklerini hatırlatan Dışişleri Bakanlığı, “Ama Tiflis’in yapıcı olmaktan uzak tutumu değişmedi. Bunun neticesinde Rusya, 2019 Nisan ayında İsveç, Almanya, ABD’nin topraklarımız üstündeki ortak misyonu sırasında 10 km'lik bölgeler de gözlem uçuşlarına izin vermemek mecburiyetinde kaldı” dedi.

Açıklamada, Gürcistan’ın ASA ile bağdaşmayan mevcut politikasından vazgeçmesi durumunda söz konusu bölgeleri tekrar uçuşa açmaya hazır olduğu kaydedildi.
 

Kaliningrad bölgesi

Bazı partnerlerin, ASA kapsamında, Moskova Bölgesi’ndeki hava üssünden kalkarak ülkenin her yönünde 5 bin 500 km’lik mesafe içinde gözlem uçuşu yapma hakkına sahipken 2012-2014 döneminde bu hakkını yalnızca Kaliningrad Bölgesi’ne yönelik kullandığına dikkati çeken Dışişleri Bakanlığı, şu değerlendirmede bulundu:
“Uçakları defalarca enine boyuna bu bölge üstünde uçarak hava sahasının kullanımı ve bölgenin tek global havaalanı olan Hrabrovo’nun faaliyeti için engeller oluşturdu. Bu, diğer problemlerin beraberinde, finansal kayıplara yol açtı. Makul ölçülülük sergilenmesi yönünde anlaşma çabalarımız başarısız kaldı. Bu yüzden Kaliningrad Bölgesi üstünde maksimum uçuş mesafesini 500 km'ye indirmek mecburiyetinde kaldık. Bu, ne anlaşmaya, ne de üyelerinin daha sonra aldığı kararlara aykırı değil”.

500 km'lik uçuşlar kapsamında, Kaliningrad Bölgesi’nin her bir noktasının görmenin bütünüyle mümkün olduğu kaydedildi.
 

Tatbikatlar sırasında uçuşlar

Moskova’nın, tatbikatlar dahil askeri faaliyetlerin şeffaflığını sağlama yükümlülüklerine bütünüyle sadık olduğu kaydedilen açıklamada, “Tsentr-2019 tatbikatları sırasında, ABD ve Kanada’nın teklif ettiği misyon planının hiçbir düzeltme yapılmadan tarafımızdan onaylanması bunun en güzel kanıtı” dendi.
 

ABD'nin çekilme kararı

Daha önce ABD Başkanı Donald Trump, Moskova’nın ASA kapsamında üzerine aldığı yükümlülükleri yerine getirmediğini, bu nedenle Washington’un anlaşmadan çekileceğini duyurmuştu.

3 gün önce ise ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, yazılı bir açıklama yaparak, 6 ay yürürlükte olmak üzere cuma gününden itibaren Açık Semalar Anlaşması'ndan çekildiklerini duyurdu. 

Pompeo, anlaşmanın 6 ay daha yürürlükte kalacağını belirterek 'Rusya’nın tam olarak anlaşmaya uyması halinde ayrılma kararını gözden geçirebileceklerini' söylemişti.
 

ABD, Rusya’yı Kaliningrad Bölgesi ve Gürcistan sınırında ASA kapsamında uçuşlara izin vermemekle suçluyor.

Rusya ve ABD, askeri faaliyetlerde şeffaflığı teşvik etmek, silah kontrolünü ve diğer anlaşmaları gözlemlemeyi kolaylaştırmak amacı ile silahsız keşif uçuşlarına izin veren Açık Semalar Anlaşması'nı imzalayan 34 ülke arasında yer almakta.

Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) coğrafyasında güven ve güvenlik artırıcı önlem olarak öngörülen ve 1992'de imzaya açılan Açık Semalar Anlaşması'nın tarafları arasında Türkiye de bulunuyor.

Rusya, 2-5 Şubat 2016'da Açık Semalar Anlaşması çerçevesinde Türkiye'de gözlem uçuşu talep etmiş, bu uçuşunun rotası üstünde Açık Semalar Anlaşması çerçevesinde mutabakat sağlanamamış ve uçuş gerçekleşmemişti.